Ο ανώτερος συνεργάτης στο Παγκόσμιο Κέντρο Ενέργειας του Ατλαντικού Συμβουλίου (the Global Energy Centre, the Atlantic Council) βρίσκεται στο Μπακού και γράφει για τον «Π» όσα συμβαίνουν στην COP29.
Η σύνοδος κορυφής για την κλιματική αλλαγή COP29 ολοκλήρωσε την πρώτη της εβδομάδα με κάποιες επιτυχίες, αλλά και με μια σειρά από αντιπαραθέσεις.
Ο ανώτατος αξιωματούχος της Γαλλίας για το κλίμα δεν θα πάει στο COP29 στο Μπακού, αφού ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Ilham Aliyev, αντιδρώντας στις επικρίσεις για καταστολή αντιφρονούντων ενόψει της COP29, κατηγόρησε τη Γαλλία ότι καταστέλλει βάναυσα τις ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή στα υπερπόντια εδάφη της. Κατηγόρησε τόσο τη Γαλλία όσο και την Ολλανδία για τη «νεοαποικιοκρατία» τους, την οποία συνέδεσε με την κλιματική αλλαγή. Τόσο η Γαλλία όσο και η Ολλανδία τα απορρίπτουν κατηγορηματικά.
Την Τρίτη, ο πρόεδρος της Αργεντινής, Javier Milei, απέσυρε την αντιπροσωπεία της χώρας στη σύνοδο, λέγοντας ότι δεν θα συμμετάσχουν στις διαπραγματεύσεις. Αυτό ερμηνεύεται ως ένδειξη ότι θα ακολουθήσει τον Donald Trump, τον οποίο συνάντησε νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, εάν και όταν αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα. Όπως και ο Trump, ο Milei, προηγουμένως, αποκάλεσε την υπερθέρμανση του πλανήτη φάρσα.
Σε μια άλλη διαμάχη, ο πρόεδρος Aliyev υπερασπίστηκε τα σχέδια της χώρας του να συνεχίσει να επεκτείνει την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, λέγοντας ότι αυτά είναι «δώρο Θεού». Επέκρινε αυτό που αποκάλεσε διπλά μέτρα και σταθμά από δυτικές χώρες «για τις διδασκαλίες τους σχετικά με την κλιματική αλλαγή, ενώ παραμένουν μεγάλοι καταναλωτές και παραγωγοί ορυκτών καυσίμων».
Με πολλούς παγκόσμιους ηγέτες να την παρακάμπτουν, μέχρι στιγμής η COP29 έχει χαρακτηριστεί περισσότερο από διχασμό παρά από ενότητα και φυσικά η επανεκλογή του Donald Trump έχει ρίξει μία μεγάλη σκιά, αλλά υπήρξαν τομείς προόδου.
Η Κίνα εκμεταλλεύεται το κενό
Αξιοποιώντας τη στιγμή και ανταποκρινόμενη στην αβεβαιότητα που περιβάλλει τη θέση των ΗΠΑ, η Κίνα έχει κάνει αισθητή την παρουσία της στη σύνοδο, παρόλο που ο πρόεδρος της Xi Jinping δεν παρευρίσκεται. Έστειλε σχεδόν 1000 αντιπροσώπους στο Μπακού, όπου επιδεικνύει την αποφασιστικότητά της να επιταχύνει την ενεργειακή της μετάβαση, στέλνοντας ένα μήνυμα ότι είναι έτοιμη να καλύψει το «κενό ηγεσίας του κλίματος».
Νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, συνδιοργάνωσε μια σύνοδο κορυφής για το μεθάνιο με τις ΗΠΑ. Ο Κινέζος απεσταλμένος για το κλίμα Liu Zhenmin είπε ότι αυτή η «συνεργασία για την παγκόσμια δράση για το κλίμα θα συνεχίσει να ενισχύεται».
Για να μην μείνει πίσω, η ΕΕ δρομολόγησε επίσης έναν νέο «Χάρτη πορείας για τη μείωση του μεθανίου» για να επιταχύνει τη μείωση των εκπομπών μεθανίου που σχετίζονται με την παραγωγή και κατανάλωση ορυκτών καυσίμων.
Η Κίνα αναλαμβάνει επίσης την ευθύνη «να προωθήσει την πράσινη ανάπτυξη και την ανάπτυξη τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα», δηλώνοντας ότι είναι «πολύ πρόθυμη να συνεργαστεί… για να προωθήσει ένα βιώσιμο μέλλον με χαμηλές εκπομπές». Η Κίνα επιβεβαίωσε ότι είναι «πρόθυμη να αναλάβει πιο ενεργό ρόλο στην παγκόσμια κλιματική διακυβέρνηση».
Νέος συλλογικός ποσοτικοποιημένος στόχος (NCQG)
Εκτιμάται ότι η χρηματοδότηση για το κλίμα, για να βοηθήσει αποτελεσματικά τις αναπτυσσόμενες χώρες θα πρέπει να ανέλθει σε $1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2035. Η επιτυχία της COP29 εξαρτάται από το εάν οι χώρες μπορούν να συμφωνήσουν για ένα νέο NCQG και ποιος θα συνεισφέρει σε αυτή. Η επανεκλογή του Trump έχει θέσει σε αμφιβολία τον μελλοντικό ρόλο των ΗΠΑ στη χρηματοδότηση.
Η Κίνα και η ομάδα G77 απέρριψαν ένα πρώτο προσχέδιο του κειμένου χρηματοδότησης για το κλίμα. Η Κίνα και τα κράτη του Περσικού Κόλπου έχουν ταξινομηθεί ως αναπτυσσόμενες οικονομίες και εξαιρούνται από συνεισφορά. Ωστόσο, σύμφωνα με την ΕΕ και άλλες ανεπτυγμένες χώρες, αυτό πρέπει να αλλάξει εάν πρόκειται να αυξηθεί το συνολικό ποσό της χρηματοδότησης. Ζητούν από την Κίνα, την Ινδία, την Ινδονησία, τη Βραζιλία και τη Νότια Αφρική να πληρώσουν για τον μετριασμό, την προσαρμογή, τις απώλειες και ζημιές τους από την κλιματική αλλαγή. Αλλά αυτές οι χώρες αντιστέκονται αλλαγή στις υπάρχουσες συμφωνίες, έχοντας και την υποστήριξη των χωρών BRICS και της Αφρικής.
Η Ινδία και άλλα μέλη των BRICS συνεργάζονται ως άτυπο μπλοκ στο COP29 για να αντισταθούν στη δυτική ώθηση για συμβολή στην οικονομική στήριξη προς τις αναπτυσσόμενες χώρες. Ασκούν πίεση στις δυτικές χώρες να πληρώσουν αποζημιώσεις για τη ρύπανση του παρελθόντος από την δική τους ανάπτυξή.
Η Ινδία είπε ότι οι ανεπτυγμένες χώρες είχαν μολύνει τον πλανήτη για την οικονομική τους ανάπτυξη, αλλά τώρα χρησιμοποιούν τη δικαιολογία ενός μολυσμένου πλανήτη για να αναγκάσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες να πληρώσουν υψηλό κόστος για την ανάπτυξή τους.
Ωστόσο, υπήρξαν σημάδια κίνησης. Μερικές χώρες και multi-lateral τράπεζες ανέλαβαν δεσμεύσεις χρηματοδότησης για το κλίμα που θα μπορούσαν να αυξηθούν σε περίπου $165 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2030. Αν και αυτό είναι χαμηλό σε σύγκριση με του τι απαιτείται, θα μπορούσε να αυξηθεί καθώς προχωρά η COP29 και σε μελλοντικές COP.
Η Κίνα είπε επίσης ότι έχει ήδη «παρέχει και κινητοποιήσει κεφάλαια έργων άνω των $24,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε αναπτυσσόμενες χώρες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής», δίνοντάς της βάση να πιέσει τις ανεπτυγμένες χώρες να κάνουν περισσότερα.
Συμφωνία για τα διεθνή πρότυπα άνθρακα
Νέα πρότυπα συμφωνήθηκαν τη Δευτέρα που ανοίγουν το δρόμο για τη δημιουργία μιας αγοράς άνθρακα του ΟΗΕ που ορίζεται στο άρθρο 6 της Συμφωνίας του Παρισιού.
Αυτό καθορίζει πώς οι χώρες μπορούν να χρησιμοποιούν εθελοντικά τις πιστώσεις άνθρακα για να επιτύχουν τους κλιματικούς στόχους που ορίζονται στους εθνικούς σχεδιασμούς τους (nationally determined contributions).
Υπάρχουν δύο κύριοι μηχανισμοί για να πραγματοποιηθούν τέτοιες συναλλαγές. Σύμφωνα με το άρθρο 6.2, οι χώρες μπορούν να συνάψουν συμφωνίες εμπορίας άνθρακα διμερώς, και το άρθρο 6.4 περιγράφει ένα σύστημα όπου οι εμπορικές συναλλαγές θα πραγματοποιούνται μέσω μιας αγοράς άνθρακα που θα υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ, και θα είναι ανοιχτή και στις επιχειρήσεις.
Ζητούν μεταρρυθμίσεις
Δυσαρεστημένη με ορισμένες από τις εξελίξεις στο Μπακού, την Παρασκευή μια ομάδα κορυφαίων υποστηρικτών του κλίματος, επιστημόνων και πρώην αρχηγών του ΟΗΕ, με επικεφαλής την πρώην επικεφαλής του ΟΗΕ για το κλίμα, Christiana Figueres και τον πρώην Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Μπαν Κι Μουν, ζήτησαν μεταρρυθμίσεις, υποστηρίζοντας ότι οι χώρες που συνεχίζουν να αυξάνουν επενδύσεις στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο δεν θα πρέπει να μπορούν να ασκούν μελλοντικές προεδρίες της COP.
Όμως, όπως είπε ο επικεφαλής της ΕΕ για το κλίμα, Wopke Hoekstra, «Ανεξάρτητα από τυχόν διαφωνίες, η COP θα πρέπει να είναι ένα μέρος όπου όλες οι χώρες αισθάνονται ελεύθερες να έρχονται και να διαπραγματεύονται για το κλίμα». Ο ΟΗΕ επιβεβαίωσε επίσης ότι «η αρχή είναι ότι κάθε έθνος πρέπει να έχει το δικαίωμα να ακούγεται».
Πολλοί ηγέτες πιστεύουν ότι σημαντική πρόοδος θα είναι πιο πιθανή στο COP30, το οποίο θα διεξαχθεί στη Βραζιλία τον Νοέμβριο του 2025.
Λεζάντα κύριας φωτογραφίας: Ο Liu Zhenmin, ο ειδικός απεσταλμένος της Κίνας για την κλιματική αλλαγή, μιλά στο COP29. (Φωτό: Xinhua)
